Czym są odpusty?
Kan. 992 – Odpust jest to darowanie wobec Boga kary doczesnej za grzechy odpuszczone już co do winy. Otrzymuje je wierny, odpowiednio przygotowany i po wypełnieniu pewnych określonych warunków, przez działanie Kościoła, który jako sługa odkupienia autorytatywnie rozporządza i dysponuje skarbcem zadośćuczynienia Chrystusa i świętych.
Kan. 993 – Odpust jest cząstkowy albo zupełny, zależnie od tego, czy uwalnia od kary doczesnej należnej za grzechy w części lub całości.
Kan. 994 – Każdy wierny może zyskiwać odpusty czy to cząstkowe, czy zupełne albo dla siebie, albo ofiarowywać za zmarłych na sposób wstawiennictwa.
Kan. 996 – § 1. Tylko ten jest zdolny do uzyskania odpustu, kto został ochrzczony, nie jest ekskomunikowany i znajduje się w stanie łaski, przynajmniej pod koniec wypełniania przepisanych czynności.
§ 2. Aby zaś podmiot zdolny do uzyskania odpustów rzeczywiście je uzyskał, powinien mieć przynajmniej intencję zyskania odpustu oraz wypełnić w określonym czasie i we właściwy sposób nakazane czynności, zgodnie z brzemieniem udzielenia.
I Zwyczajne warunki zyskiwania odpustu zupełnego.
Odpust zupełny można zyskać tylko jeden raz dziennie, albo dla samego siebie albo dla jednej z dusz cierpiących w czyśćcu (zob. kan. 994). Nie można zyskiwać odpustów za innych żyjących. Do otrzymania odpustu jest wymagane spełnienie następujących, tzw. zwykłych warunków:
- Wyzbycie się jakiegokolwiek przywiązania do grzechu, nawet lekkiego.
- Stan łaski uświęcającej lub spowiedź sakramentalna (jeśli mamy grzechy ciężkie).
- Przyjęcie Komunii świętej.
- Odmówienie modlitwy (np. „Ojcze nasz” i „Zdrowaś Maryjo”) w intencjach Ojca Świętego (tzn. modlimy się w tych sprawach, za które modli się każdego dnia papież).
- Wykonanie czynności związanej z odpustem.
Po jednej spowiedzi można codziennie zyskiwać odpusty, dopóki nie utraci się stanu łaski uświęcającej przez ciężkie grzechy.
II Odpusty zupełne, które można zyskać codziennie po spełnieniu zwyczajnych warunków:
1. Za odprawienie adoracji Najśw. Sakramentu przez pół godziny. Natomiast za nawiedzenie Najśw. Sakramentu – odpust cząstkowy. – Sposób adoracji nie jest określony, ani nie ma warunku, by Najśw. Sakrament był wystawiony.
2. Za pobożne czytanie Pisma św. przez pół godziny z należytym szacunkiem dla Słowa Bożego i traktowanie tej czynności jako czytanie duchowne Za każdorazowe czytanie Pisma św. pod tymi samymi warunkami, ale przez krótszy okres – odpust cząstkowy.
3. Za odprawianie Drogi Krzyżowej, pod następującymi warunkami:
a) Odprawić trzeba to nabożeństwo w miejscu, gdzie jest prawnie założona Droga Krzyżowa.
b) Trzeba rozmyślać Mękę Pana Jezusa (nie ma konieczności, by treścią rozmyślania były poszczególne stacje).
c) Trzeba przechodzić od jednej stacji do drugiej. Jeśli Drogę Krzyżową odprawia się publicznie i trudno wszystkim obecnym przechodzić do stacji, bez wywoływania zamieszania, wystarczy, gdy do stacji przechodzi przewodniczący, a inni wierni pozostają na swoim miejscu (nie ma obowiązku powstawania i klękania przy każdej stacji).
Kto w ten sposób z powodu słusznej przeszkody, np. choroby, podróży, zamknięcia kościoła itp. nie może odprawić Drogi Krzyżowej według podanych wyżej warunków, zyska odpust zupełny, jeżeli przynajmniej przez pół godziny odda się pobożnemu czytaniu lub rozważaniu Męki Pana Jezusa.
4. Za odmówienie cząstki różańca (czyli 5 dziesiątków) w kościele, w publicznej kaplicy, w rodzinie, w społeczności zakonnej, w stowarzyszeniu pobożnym. Inne warunki:
a) Trzeba odmówić 5 dziesiątków bez przerwy.
b) Do modlitwy ustnej dodać trzeba rozmyślanie tajemnic różańcowych.
c) Przy publicznym odmawianiu różańca trzeba zapowiadać odmawiane tajemnice, według przyjętego zwyczaju w danej miejscowości, natomiast w prywatnym odmawianiu różańca wystarczy, by z modlitwą ustną łączyć rozważanie danej tajemnicy.
III Inne praktyki pobożne za które można zyskać odpust zupełny lub cząstkowy.
- Nawiedzenie jednej z czterech rzymskich bazylik patriarchalnych (tzw. Bazylik Większych) (św. Piotra, św. Pawła za Murami, Matki Bożej Większej lub św. Jana na Lateranie) i odmówienie w niej Ojcze nasz i Wierzę: w święto tytułu tej bazyliki, w jakiekolwiek święto nakazane (np. we Wniebowzięcie NMP), raz w roku w innym dniu wybranym przez wiernego;
- Przyjęcie błogosławieństwa Urbi et Orbi (Miastu i Światu) udzielanego przez Papieża – choćby tylko przez radio lub telewizję;
- Adoracja i ucałowanie Krzyża w trakcie liturgii Męki Pańskiej w Wielki Piątek;
- Uczestnictwo w uroczystym zakończeniu Kongresu Eucharystycznego;
- Uczestnictwo w rekolekcjach trwających przynajmniej trzy dni;
- Publiczne odmówienie aktu wynagrodzenia Sercu Jezusowemu O Jezu Najsłodszy Odkupicielu.. w uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa (w inne dni – odpust cząstkowy);
- Publiczne odmówienie aktu poświęcenia rodzaju ludzkiego Chrystusowi Królowi O Jezu Najsłodszy Odkupicielu.. w uroczystość Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata (w inne dni – odpust cząstkowy);
- Przyjęcie Pierwszej Komunii świętej lub pobożne uczestnictwo w takiej uroczystości;
- Sprawowanie i uczestnictwo we Mszy świętej prymicyjnej;
- Sprawowanie i uczestnictwo we Mszy świętej z okazji 25-, 50- i 60-lecia kapłaństwa;
- Publiczne odmówienie (śpiew) hymnu Ciebie Boga wysławiamy (Te Deum) jako podziękowanie za otrzymane łaski w ostatnim dniu roku (w innym czasie, nawet prywatnie – odpust cząstkowy);
- Publiczne odmówienie (śpiew) hymnu Przyjdź Duchu Święty (Veni Creator) w Nowy Rok i w uroczystość Zesłania Ducha Świętego (w pozostałe dni, nawet prywatnie – odpust cząstkowy);
- Nawiedzenie kościoła parafialnego w święto tytułu lub w dniu 2 sierpnia, kiedy to przypada odpust „Porcjunkuli” po odmówieniu Ojcze nasz i Wierzę;
- Odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych podczas liturgii Wigilii Paschalnej w Wielką Noc lub w rocznicę swojego chrztu (jeśli przy pomocy innej formuły w innym czasie – odpust cząstkowy)
IV Odpusty związane z kultem Miłosierdzia Bożego.
Penitencjaria Apostolska poprzez dekrety wydane 29.06.2002 r. ustanowiła odpusty związane z kultem Miłosierdzia Bożego:
1. Odpustu zupełnego pod zwykłymi warunkami (sakramentalna spowiedź, Komunia eucharystyczna i modlitwa w intencjach Ojca Świętego) udziela się w granicach Polski wiernemu, który z duszą całkowicie wolną od przywiązania do jakiegokolwiek grzechu pobożnie odmówi Koronkę do Miłosierdzia Bożego w kościele lub kaplicy wobec Najświętszego Sakramentu Eucharystii, publicznie wystawionego lub też przechowywanego w tabernakulum.
Jeżeli zaś ci wierni z powodu choroby (lub innej słusznej racji) nie będą mogli wyjść z domu, ale odmówią Koronkę do Miłosierdzia Bożego z ufnością i z pragnieniem miłosierdzia dla siebie oraz gotowością okazania go innym, to pod zwykłymi warunkami również zyskują odpust zupełny.
W innych zaś okolicznościach odpust będzie cząstkowy.
2. Udziela się odpustu zupełnego na zwykłych warunkach (spowiedź sakramentalna, komunia eucharystyczna, modlitwa w intencjach papieskich) wiernemu, który w II Niedzielę Wielkanocną, czyli Miłosierdzia Bożego, w jakimkolwiek kościele lub kaplicy, z sercem całkowicie wolnym od wszelkiego przywiązania do jakiegokolwiek grzechu, choćby powszedniego, weźmie udział w pobożnych praktykach spełnianych ku czci Bożego Miłosierdzia albo przynajmniej odmówi przed Najświętszym Sakramentem Eucharystii, wystawionym publicznie lub ukrytym w tabernakulum, modlitwę Ojcze nasz i Credo, dodając pobożne wezwanie do Pana Jezusa Miłosiernego (np. Jezu Miłosierny, ufam Tobie).
Udziela się odpustu cząstkowego wiernemu, który – przynajmniej z sercem skruszonym – skieruje do Pana Jezusa Miłosiernego jedno z prawnie zatwierdzonych pobożnych wezwań.
V Odpusty cząstkowe.
1. Wierny dostępuje odpustu cząstkowego, jeżeli w czasie spełniania swoich obowiązków i w trudach życia, wznosi myśl do Boga z pokorną ufnością, dodając jakiś akt strzelisty, chociażby tylko w myśli.
2. Wierny dostępuje odpustu cząstkowego, jeżeli powodowany motywem wiary, przyjdzie z pomocą potrzebującym współbraciom, pomagając im osobiście albo ze swoich dóbr.
a) Są obdarzone odpustem cząstkowym wszelkie „uczynki miłosierne co do duszy i do ciała”. Chodzi więc o wszelką pomoc potrzebującym (nie muszą to być katolicy), wykonywana z pobudek wiary katolickiej, nie wystarczy tylko naturalne współczucie, chęć uwolnienia się od natręctwa, pozyskania uznania itp.
b) Bliźni musi być w potrzebie, tzn. potrzebuje pomocy ze strony innych osób.
c) Pomagający katolik czyni to osobiście, przez swą czynność albo pomaga ze swoich dóbr.
3. Wierny dostępuje odpustu cząstkowego, gdy w duchu pokuty powstrzymuje się od rzeczy godziwej a sobie przyjemnej. Warunkiem uzyskania tego odpustu jest odmówienie sobie, w duchu umartwienia czegoś, co jest dla danej osoby przyjemne, a co samo w sobie jest godziwe albo przynajmniej obojętne pod względem moralnym. – Musi być intencja u katolika, tzn. chęć praktykowania chrześcijańskiego umartwienia.
VI Niektóre modlitwy i praktyki pobożne obdarzone odpustami cząstkowymi:
– Wzbudzenie w sobie aktów wiary, nadziei i miłości,
– przyjęcie Komunii św. duchowej,
– uczenie się albo nauczanie katechizmu,
– uczestniczenie w nowennie odprawianej publicznie przed uroczystością Bożego Narodzenia, Zesłania Ducha Świętego, Niepokalanego Poczęcia NMP,
– odprawianie rozmyślania,
– odprawianie skupienia miesięcznego (rekolekcji miesięcznych),
– przeżegnanie się z wymówieniem słów: W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. Amen,
– odmówienie Anioł Pański (3 wezwania, 3 Zdrowaś, wezwanie i modlitwa), a w czasie wielkanocnym Regina caeli,
– za odmówienie:
„Duszo Chrystusowa”
„Wierzę w Boga”
Ps 129 „De profundis”
Litanii zatwierdzonej dla całego Kościoła
„Memorare” (Pomnij.. – modlitwa św. Bernarda)
„Requiem aeternam” (Wieczny odpoczynek)
„Salve Regina”
„Pod Twoją obronę”
„Veni, Sancte Spiritus”.
Członkowie Bractwa Różańcowego oraz Żywego Różańca mogą uzyskać pod zwykłymi warunkami odpust zupełny w następujące dni roku:
1) Bożego Narodzenia
2) Zmartwychwstania Pańskiego
3) Zwiastowania Pańskiego
4) Wniebowzięcia NMP
5) Matki Bożej Różańcowej
6) Niepokalanego Poczęcia NMP
7) Ofiarowanie Pana Jezusa
Opracowano na podstawie Kalendarza Liturgicznego Diecezji Rzeszowskiej i serwisu brewiarz.pl
Szczegółowe zasady udzielania i zyskiwania odpustów reguluje w Kościele księga Wykaz Opustów. Normy i nadania („Enchiridion Indulgentiarum. Normae et concessiones”), łacińskie wydanie 4 bis z 2004 r.
https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WR/inne/penitentia_16071999.html
Polskie tłumaczenie tej księgi zostało przyjęte przez Episkopat Polski 11 marca 2003 r., zatwierdzone przez Penitencjarię Apostolską 25 maja 2006 r.