Pierwszy kościół w Ostrowach (obecnie nieistniejący)
Powstanie pierwszego kościoła w Ostrowach wiąże się z legendą o rycerzu który znużony polowaniem zasnął pod drzewami i we śnie objawiła mu się Matka Boża, która powiedziała „Przyszłam tu z Włoch i tu postawisz mi kościół”. Przejęty rycerz nie szczędził kosztów i wybudował drewniany, modrzewiowy kościół.
Pierwszy kościół w Ostrowach wzniesiono w 2. poł XVI w. Nie wiadomo, kto był jego budowniczym. Świątynię konsekrował bp Tomasz Oborski, sufragan krakowski 6 września 1634 r. Nosiła ona tytuł Wniebowzięcia NMP.
Kościół drewniany, nakryty łamanym dachem na którym umieszczono wieżyczkę z sygnaturką. Wewnątrz w kościele znajdowały się trzy ołtarze posiadające w 1651 r. „ubogi wystrój”. Wiadomo, że w 1738 r. ołtarz główny Najświętszej Maryi Panny był drewniany, częściowo złocony, częściowo malowany na czarno. Drugi ołtarz był pod wezwaniem Krzyża Pana Jezusa, a trzeci poświęcono św. Stanisławowi Kostce.
Kościół posiadał 6-głosowe organy umieszczone na chórze. Wiadomo też, że pośrodku świątyni znajdowała się drewniana chrzcielnica, a 15 sierpnia 1769 r. erygowano Drogę Krzyżową.
Naprzeciw głównego wejścia znajdowała się dzwonnica z dwoma dzwonami. W obejściu świątyni znajdował się cmentarz grzebalny, a naprzeciw południowej ściany świątyni znajdowała się kostnica.
Zachowały się stare inwentarze sprzętu liturgicznego, wyposażenia kościoła i szat liturgicznych.
Z drewna które pozostało po rozbiórce starego kościoła, w latach 1903-1904 wzniesiono plebanię, która służyła ponad 100 lat. W 1984 r. rozpoczęto budowę aktualnej plebanii, która została poświęcona w sierpniu 2009 r. Drewniana plebania została rozebrana i przekazana do skansenu architektury drewnianej Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej.
Obecny kościół parafialny i Sanktuarium
Przygotowania do budowy obecnego (neogotyckiego) kościoła rozpoczęły się w 1897 r., od kiedy to m.in. wypalano cegłę potrzebną do budowy. Właściwe prace budowlane rozpoczęto 23 kwietnia 1901 r. Budowę prowadził Jan Pakulski z Radomyśla. Prace budowlane ukończono w 1902 r. Pierwotnie kościół pokryty był dachówką. Kolejnym etapem prac była instalacja ołtarza głównego, którego autorem jest Paweł Sudąkowski z Borowej.
Od 11 do 18 października 1902 r. trwały w Ostrowach misje ludowe, które głosili redemptoryści z Mościsk k. Przemyśla. 19 października 1902 r. bp Leon Wałęga, ordynariusz tarnowski, konsekrował świątynię, oraz celebrował sumę pontyfikalną. Okolicznościowe kazanie wygłosił ówczesny dziekan kolbuszowski, ks. Jan Markiewicz. Wtedy też 800 osób przyjęło sakrament bierzmowania.
Do nowej świątyni przeniesiono organy ze starego kościoła. Zostały wyremontowane w 1905 r.
16 kwietnia 1906 r. ustawiono ołtarz boczny p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa. Ołtarz został wykonany przez Franciszka Wołka, a złocenia wykonał Józef Rzeszut z Rzochowa. Prawdopodobnie z tego samego okresu pochodzi drugi ołtarz boczny.
W 1908 roku wnętrze kościoła pokryto polichromią. Ich autorem jest artysta malarz Julian Kruczkowski ze Lwowa. W tym samym roku w kościele wybuchł pożar, który zniszczył zakrystię, uratowano jedynie kielichy, monstrancję i kilka kap. W tym samym roku odnowiono zniszczone polichromie.
W 1927 r. kościół otynkowano z zewnątrz dzięki staraniom ks. Jana Greckiego.
Kolejne straty poniosła świątynia w okresie I wojny światowej, kiedy to zniszczono płot, uszkodzono zabudowania. Armia austro-węgierska zarekwirowała trzy dzwony, piszczałki organowe oraz dwa cynowe lichtarze.
Dopiero w 1926 r. zakupiono dwa nowe dzwony w firmie braci Felczyńskich w Przemyślu. Pierwszy z nich nosił imię „Jan” (200 kg), drugi „Piotr” był lżejszy (100 kg). W latach ’20 dach świątyni pokryto blachą.
W 1938 r. przeprowadzono remont organów i ustawiono nowy pryncypał, na miejsce zarekwirowanego w czasie I wojny światowej.
W 1939 r. w oknach prezbiterium świątyni pojawiły się nowe witraże: św. Izydora – patrona rolników, oraz św. Huberta, patrona myśliwych (fundatorem tego witraża był kolator kościoła Jan Zdzisław Włodek, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego).
W okresie II wojny światowej cała okolica została wysiedlona. Ostatnią Mszę św. sprawowano 21 marca 1941 r., po czym świątynię zamknięto zgodnie z rozporządzeniem władz okupacyjnych. Wyposażenie kościoła przekazano do parafii w Wadowicach Górnych, gdzie zostało zniszczone bądź skradzione podczas ofensywy sowieckiej w styczniu 1945 r.
Ówczesny proboszcz, ks. Dominik Litwiński, przed zamknięciem świątyni zapisał kredą na ołtarzu napis w języku niemieckim „Boże zachowaj tych, którzy uszanują Twoje ołtarze”. Według zapisów kroniki parafialnej, wielu Niemców czytało ten napis i kościół pozostał nietknięty, pomimo tego, że Niemcy na terenie parafii utworzyli poligon artyleryjski, a świątynia była punktem orientacyjnym.
Po zakończeniu II wojny światowej w Ostrowach dochodziło do starć podziemia niepodległościowego z jednostkami milicji i Urzędu Bezpieczeństwa. Jedna z nich miała miejsce nieopodal kościoła w sierpniu 1947 r. kiedy to partyzanci słynnego Hieronima Dekutowskiego – „Zapory” – zadali straty oddziałowi sowieckiemu.
W latach ’50 za czasów probostwa ks. Dominika Litwińskiego podjęto kolejne prace w świątyni: zakupiono dwie kropielnice z czarnego marmuru (1952-53), wyremontowano ołtarz główny i przeprowadzono konserwację wizerunku Matki Bożej (1956), a w 1958 r. odrestaurowano polichromię. Dawny babiniec przekształcono w kaplicę św. Antoniego.
W 1960 r. świątynia została zelektryfikowana. Z powodu uszkodzeń ścian, kolejny raz odrestaurowano polichromie.
W latach 1971-72 wykonano ołtarz posoborowy, a także nową elewację zewnętrzną kościoła i wieży. Niedługo potem ułożono również nowy chodnik procesyjny (1974), wyremontowano zakrystię (1976), odrestaurowano figury św. Jana Nepomucena i św. Jana Kantego, które umieszczono w oszklonych wnękach na frontonie kościoła.
Pod koniec lat ’70 świątynię wyposażono w nowe konfesjonały, meble do zakrystii oraz kinkiety.
W latach ’80 przeprowadzono remont nagłośnienia oraz instalacji elektrycznej dzwonnicy. W 1983 r. ks bp Piotr Bednarczyk konsekrował nowy, kamienny ołtarz soborowy projektu Bogny Drwalowej z Tarnowa oraz umieścił w nim relikwie św. Herkulana i św. Honoraty.
W 1984 r. przeprowadzono kolejne prace konserwacyjne przy ołtarzu głównym i obrazie Matki Bożej. Wykonawcą prac był prof. Konrad Pustelnik, a odnowiony obraz poświęcono 15 sierpnia 1984 r. przez bpa Piotra Bednarczyka.
W tym samym roku, dzięki fundacji Jana Kędziora z Kanady, rodaka z Toporowa, wykonano 36 dębowych ławek do świątyni oraz nową sedillę i drewniane stopnie bocznych ołtarzy.
W 1999 r. rozpoczęto projekt poprawy budowy kopca ku czci Matki Bożej oraz Dróżek Różańcowych. Postanowiono również przywrócić zasypane w latach ’30 XX w. źródełko. Odnaleziono je 30 kwietnia 1999 r.
Gruntowny remont i konserwacja polichromii oraz całej świątyni przeprowadzono na początku XXI w. Odnowioną polichromię i ołtarze poświęcił w 2009 r. ks bp Kazimierz Górny.
Zapraszamy do „wirtualnego spaceru” po obejściu oraz wnętrzu świątyni – kliknij tutaj!
(tekst oprac. za zgodą autora na podst.: ks. Sławomir Zych, Zarys dziejów parafii w Ostrowach Tuszowskich, Kolbuszowa 2012)